RODZINA MARSZAŁKOWICZÓW ZE STRONIA
ICH WKŁAD W WALKĘ O NIEPODLEGŁOŚĆ
Wystawa przygotowana przecz uczniów klas: IV, V, VII i VIII wraz z nauczycielem.
Rodzina Marszałkowiczów w XIX wieku posiadała w Stroniu i okolicach dobra ziemskie. Należący do nich Dworek Szlachecki wyróżniał się wówczas wśród strońskich budynków. W XIX wieku spore zasług dla regionu miał zwłaszcza Maksymilian z Brzezia Marszałkowicz, żył w latach 1806-1878. Właściciel dóbr w Kamienicy, Szczawie i w Stroniu. Absolwent prawa Uniwersytetu Wiedeńskiego, Przewodniczący Rady Powiatu Limanowskiego, poseł na Sejm Krajowy we Lwowie. Jest pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Jego brat Felicjan Marszałkowicz również był właścicielem dóbr ziemskich w Stroniu. Zmarł w 1970 roku, jest pochowany na cmentarzu w Przyszowej.
ZYGMUNT MARSZAŁKOWICZ:
W XIX wieku, gdy nasz kraj znajdował się pod zaborami, mieszkający w Stroniu Marszałkowicze podejmowali się patriotycznych wyzwań. Zygmunt Marszałkowicz (1837-1875, pochowany na cmentarzu w Przyszowej), uczestniczył w powstaniu styczniowym (1863-1864) i został ranny w jednej z bitew. Walczył u boku dyktatora powstania Mariana Langiewicza. Po upadku powstania przejął rodzinny majątek w Stroniu.
JAN MAKSYMILIAN MARSZAŁKOWICZ (używał wyłącznie pierwszego imienia):
Syn Zygmunta Marszałkowicza, urodzony w 1868 roku w Wojakowej, jednak już jako małe dziecko wraz z rodziną przeniósł się do Stronia. Po ojcu odziedziczył tutaj majątek ziemski. W regionie udzielał się w pracy społecznej, był inicjatorem założenia ponad 80 kółek rolniczych, czterech spółdzielczych kas oszczędnościowych. W kronice Szkoły Podstawowej wspominany jako przewodniczący komisji egzaminacyjnej. Podejmował działania w celu budowy nowego budynku szkoły, który powstał w miejscu obecnych zabudowań szkolnych. Majątek w Stroniu sprzedał około 1905 roku. Wraz z rodziną wyjechał do Lwowa, gdzie podejmował dalszą społeczną i patriotyczną działalność. Wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej w 1918 roku, walczył w obronie Lwowa, za co został wielokrotnie odznaczony. W 1920 roku został mianowany podporucznikiem, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1931 roku przyznany mu został Krzyż Niepodległości. Zmarł 11 kwietnia 1935 roku we Lwowie i został pochowany na Cmentarzu Obrońców Lwowa. Miał dwóch synów Adama Jana Marszałkowicza, Kazimierza Marszałkowicza (został zamordowany w 1940 roku w Bykowni przez NKWD).
ADAM JAN MARSZAŁKOWICZ
urodzony w 1896 roku w Stroniu, syn Jana Marszałkowicza i Heleny z domu Fink. Wielki patriota. Ze Stronia wraz z rodziną wyjechał jako dziecko. We Lwowie już w 1914 roku wstąpił do Legionu Wschodniego. do 2 pułku ułanów II Brygady Legionów Polskich. Uczestniczył w walkach w Karpatach, na Węgrzech i Wołyniu. Po kryzysie przysięgowym pozostał w składzie Polskiego Korpusu Posiłkowego. Po przejściu oddziałów pułkownika Hallera na drugą stronę frontu w lutym 1918 roku, Adam Marszałkowicz został aresztowany. Po ucieczce do Lwowa wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. Poszukiwany, musiał używać fałszywego nazwiska. Ukrywał się w Jarosławiu i pobliskim folwarku rodziny Czartoryskich. Pod koniec 1918 roku wstąpił do formujących się oddziałów Wojska Polskiego i wziął udział w odsieczy Lwowa. W lipcu 1920 roku został awansowany do stopnia podporucznika w składzie oddziału wydzielonego podpułkownika Romana Abrahama, biorąc udział w walkach wojny polsko-bolszewickiej. Za swą postawę podczas wojny został odznaczony Krzyżem Walecznych. Po wojnie początkowo mieszkał w Zgłobicach koło Tarnowa. Podczas II wojny światowej Adam Marszałkowicz aktywnie uczestniczył w ruchu oporu. Był żołnierzem Armii Krajowej, w jego majątku w Zgłobicach działała tajna wytwórnia materiałów wybuchowych. W 1944 roku był zastępcą dowódcy lokalnej kompanii Wojskowej Służby Ochrony Powstania. W 1945 roku otrzymał promocję do stopnia rotmistrza. Po zakończeniu wojny, obawiając się represji, wyjechał do Krakowa, następnie do Wrocławia. Zmarł w 1964 roku we Wrocławiu i tam został pochowany.
Jego syn Jerzy Adam Marszałkowicz (urodzony w 1931 roku) jest znanym polskim duchownym katolickim, założyciel Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta.
Rotmistrz Kazimierz Marszałkowicz (1895-1940):
Syn Jana i Heleny Petroneli z domu Fink. Urodził się 1 października 1895 roku w Stroniu. Jednak już jako dziecko wraz z rodziną opuścił rodzinną miejscowość i przeniósł się do Lwowa (wówczas było to miasto, w którym zdecydowana większość mieszkańców była narodowości polskiej). Tam w latach 1907-1914 ukończył Gimnazjum. Od 1913 roku należał do militarnej organizacji XII Lwowskiej Drużyny Sokolej.
Okres I wojny światowej (1914-1918):
Po wybuchu I wojny światowej wstąpił we Lwowie do Legionu Wschodniego. Po ukończeniu w 1915 roku Szkoły Podchorążych w Krakowie, otrzymał przydział do kadry kawalerii w Grupie Legionów Polskich. Pod koniec wojny ze względu zdrowotnych przydzielony do Dowództwa Taborów Polskiego Korpusu Posiłkowego. W czasie tzw. „kryzysu przysięgowego” polscy legioniści zostali internowani i osadzeni w obozie odosobnienia. Kazimierz Marszałkowicz uniknął niewoli austriackiej i wyjechał do ziemi sandomierskiej, gdzie wstąpił do Polskiej Organizacji Wojkowej, utworzonej przez Józefa Piłsudskiego. Wkrótce został wysłany z misją do Kijowa, następnie przedostał się na Kubań i wstąpił do oddziału kawalerii.
Wojskowe awanse Kazimierza Marszałkowicza w niepodległej Polsce. Walka o granice państwa, wojna polsko-rosyjska (bolszewicka).
Po zakończeniu I wojny światowej Kazimierz Marszałkowicz objął dowództwo kolumny taborowej w 4 Dywizji Strzelców. Następnie przez Rumunię przybył do niepodległej już Polski i wstąpił do 10 Dywizji Piechoty Wojska Polskiego. Dekretem z 25 sierpnia 1919 roku mianowany podporucznikiem kawalerii. Od lutego 1920 został zastępcą referenta taborów w dowództwie Grupy Operacyjnej gen. Gustawa Zygadłowicza, a następnie 10 Dywizji Piechoty.
Od lipca 1920 roku był zastępcą dowódcy i adiutantem dowódcy taborów tej dywizji, obejmując jednocześnie dowództwo 116 kolumny taborowej
20 lipca 1920 roku - awansowany do stopnia porucznika taborów.
27 sierpień 1920 roku - został rotmistrzem taborów.
1 styczeń 1921 roku - dowódca taborów I Korpusu Wojsk Litwy Środkowej.
15 kwietnia 1921 roku - dowódca taborów 1 Litewsko-Białoruskiej Dywizji Piechoty.
1 listopada 1921 roku - dowódca taborów Wojsk Litwy Środkowej.
6 kwiecień 1923 roku - objął funkcję oficera materiałowego w Szefostwie Taborów Okręgu Korpusu nr VIII w Toruniu.
15 czerwca 1923 roku - ze względu na problemy zdrowotne przeniesiony do rezerwy i zwolniony z obowiązku służby wojskowej.
1923-1939 - gospodarował majątkiem ziemskim w powiecie łuckim.
Aresztowanie i śmierć:
1 września 1939 roku rozpoczęła się II wojna światowa, od ataku Niemiec na Polskę. 17 września 1939 roku, działając w porozumieniu z niemieckim agresorem, od wschodu do Polski wkroczyły wojska rosyjskie (Armia Czerwona ZSRR). Rosyjski Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych (NKWD) rozpoczął aresztowania wśród polskich wojskowych. Kazimierz Marszałkowicz jako były żołnierz i weteran wojny polsko-rosyjskiej również był zagrożeniem dla agresora.
Kazimierz Marszałkowicz znajduje się na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej (lista obywateli polskiej zamordowanych przez NKWD na Ukrainie). Został zastrzelony w Bykowni (las w Kijowie) i pochowany w zbiorowej mogile w 1940 roku.
